«Менің достарым» Ұлттық ойындар

«Арай» бөбекжайы

Музыка жетекшісі: Калиева А.У

2025ж

«Менің достарым»

Ұлттық ойындар

1.«Түйілген орамал» — қазақтың ұлттық ойындарының бірі. Бұл ойын балалар арасында кең тараған, әсіресе ауылдық жерлерде, қимыл-қозғалысты қажет ететін көңілді ойын ретінде ойналады.

🎯 Ойынның мақсаты:

Балалардың ептілігін, шапшаңдығын, зейінін дамыту, кеңістікте бағдарлау қабілетін жетілдіру.

 Қажетті құрал:

Бір түйілген орамал (орамалдың ұштарын түйіп қою керек – доп сияқты болу үшін)

 Қатысушылар:

6–20 бала (дөңгелене тұрады)

🕹️ Ойын ережесі:

1.      Балалар дөңгелене тұрады.

2.      Жүргізуші (тәрбиеші немесе бір бала) түйілген орамалды қолына алып, әуенмен немесе санақпен бір баланың артына білдірмей тастап кетеді.

3.      Егер бала сезіп қойса – орамалды алып, жүргізушіні қуып жетуі керек.

Егер қуып жетсе – жүргізуші ойыннан шығады немесе ойын жалғасады, ал қуған бала жүргізуші болады.

Егер қуып жете алмаса – сол бала ойыннан шығып, шетке отырады.

4.      Егер бала артында орамал жатқанын байқамай қалса – жүргізуші қайта келіп, «шапалақпен» (жеңіл түртумен) белгі береді, сол кезде бала ортаға шығып билейді немесе тапсырма орындайды (ән айту, тақпақ айту т.б.).

5.      Ойын келесі жүргізушімен жалғасады.

 Ойынның нұсқалары:

         •        Музыкамен ойнатуға болады.

         •        Орамал орнына жұмсақ доп қолдануға болады.

         •        Тапсырмаларды алдын ала дайындап қоюға болады

 Дамытатын дағдылар:

         •        Қозғалыс үйлесімділігі

         •        Назар аудару

         •        Есту қабілеті

         •        Командалық әрекет

2.Арқан тартыс — балалардың күшін, төзімділігін, ұйымшылдығын дамытатын ұлттық ойын. Балабақшада бұл ойынды қауіпсіз әрі қызықты етіп ұйымдастыру маңызды.

🎯 Мақсаты:

         •        Балалардың денсаулығын нығайту

         •        Күш-қайраттарын сынау

         •        Ұжыммен бірлесе әрекет етуге үйрету

         •        Ұлттық дәстүрге деген қызығушылықты арттыру

Қатысушылар:

Ортаңғы, ересек және даярлық топ балалары (3 жастан бастап, жас ерекшелігіне қарай)

 Қажетті құралдар:

         •        Қалың, жұмсақ (жарақат түсірмейтін) арқан

         •        Арқан ортасына байланатын қызыл белгі

         •        Тарту сызығы (қызыл таспа, лента немесе бормен сызылады)

         •        Екі жақтың арасы — шамамен 2–3 метр

Ойын барысы:

         1.       Балалар екі топқа бөлінеді (мүмкіндігінше теңдей күшпен).

         2.       Арқан ортасына белгі байланады.

         3.       Балалар арқанның екі шетіне тізіліп, ұстайды.

         4.       Жүргізуші:

“Балалар, бұл — ежелден келе жатқан қазақтың ұлттық ойыны Арқан тартыс! Қане, қай топ күшті екен, байқап көрейік!”

         5.       Белгі берілгенде (мысалы: «Бір, екі, үш — бастаймыз!»), балалар арқанды өз жағына тартады.

         6.       Қызыл белгі қай топтың жағына өтсе, сол топ жеңімпаз атанады.

 Қауіпсіздік ережелері:

         •        Арқанның сапасы тексерілуі тиіс (жұмсақ, жіптері шықпаған).

         •        Балаларға арқанды дұрыс ұстау түсіндіріледі (жарақат алмас үшін).

         •        Аяқ киімдері таймайтын, алаң жазық болуы керек.

         •        Тәрбиеші немесе ересек адам бақылап тұрады.

Қорытынды:

Ойын соңында балаларға:

         •        Мадақ сөздер айту («Жарайсыңдар!», «Тамаша тарттыңдар!»)

         •        Смайлик-медаль, жұлдызшалар беру

         •        Ұлттық ойын туралы қысқаша мәлімет беру:

“Бұл ойын аталарымыздан қалған. Бұрын ауылдың жігіттері осылай жарысып, күш сынасқан екен!”

3.Білектесу — қазақтың ертеден келе жатқан күш сынасуға арналған ұлттық ойыны. Бұл ойын балабақша жасындағы балалар үшін бейімделіп, қауіпсіз түрде өткізілуі қажет. Төменде балабақшаға арналған «Білектесу» ойынының сипаттамасы мен ұйымдастыру жолы берілген:

🎯 Мақсаты:

         •        Балалардың білек күшін дамыту

         •        Жеңіске деген ұмтылыс қалыптастыру

         •        Достыққа, әділ бәсекеге баулу

         •        Ұлттық мұраға құрмет оят

Қатысушылар:

         •        Ересек және даярлық топтағы балалар

         •        1 ойынға 2 бала қатысады (жынысына және жасына қарай тең дәрежелі)

 Қажетті құралдар:

         •        Шағын үстел (балалар бойына лайық)

         •        2 орындық

         •        Жұмсақ төсеніш (қауіпсіздік үшін)

         •        Қадағалаушы төреші (тәрбиеші)

🕹️ Ойынның жүру барысы:

         1.       Балалар бір-біріне қарсы отырады.

         2.       Оң қолдарын үстелге қояды, білекпен қармап ұстайды.

         3.       Сол қолмен орындық шетінен немесе өз тізесінен ұстайды.

         4.       Тәрбиеші:

«Дайындал! Бір, екі, үш — бастаңдар!»

         5.       Балалар бір-бірінің қолын үстелге тигізуге тырысады.

         6.       Қай баланың қолы үстелге тисе — сол жеңіледі, қарсыласы жеңімпаз атанады.

Қауіпсіздік ережесі:

         •        Балалардың білек күші шамалас болу керек.

         •        Қатты итеріп, ауыртпау ескертіледі.

         •        Қолдарын дұрыс қою және тек білекпен жұмыс істеу үйретіледі.

         •        Қажет болса, ойын тек көрсетілім ретінде өткізіледі (тек 1-2 жұп).

 Қорытынды:

         •        Жеңімпаздарға жұлдызша, алқа, смайлик беріледі.

         •        Барлық балаға «Қатысқаны үшін» мақтау айтылады.

         •        Ұлттық ойын туралы қысқаша түсіндірме:

«Білектесу — бұрын қазақ жігіттері күш сынасатын ойын болған. Қазір біз оны ойын ретінде қызықтап үйренеміз.»

4.Теңге алу — қазақтың ұлттық ат спорты ойыны. Балабақшада бұл ойынды бейімдеп, аттың орнына қауіпсіз құралдар қолданылып, баланың ептілігі мен шапшаңдығын дамытатындай етіп өткізіледі. Төменде балабақшаға арналған «Теңге алу» ойынының сценарий нұсқасы берілген:

🎯 Мақсаты:

Балалардың икемділігін, шапшаңдығын дамыту

Ұлттық ойындарға қызығушылық ояту

Байқағыштық пен дәлдікті тәрбиелеу

Қатысушылар:

Ересек және даярлық топ балалары (5–6 жас)

Қажетті құралдар:

Жіпке ілінген түрлі-түсті оюлы дорбалар немесе қағаз «теңге»

Аттың орнына

Ағаш ат (тұлып)

Қауіпсіз төсеніш

 Ойын барысы:

Балалар кезекпен «атқа» мінеді

Алаңның ортасына немесе соңына «теңге» (ішінде тәтті немесе сурет бар дорбалар) қойылады.

Белгі берілгенде бала атпен жүгіріп барып, иіліп теңгені іліп алу керек.

Қай бала теңгені көп алса — сол жеңімпаз.

 Ойынның қарапайым нұсқасы:

Жерге түрлі түсті теңгелер қойылады

Балалар музыка қосылғанда бірінен соң бірі жүгіріп барып, бір теңгені іліп әкеледі.

Соңында бәрі бірге жинаған теңгелерді санап, ортақ жеңіс жарияланады.

📣 Қауіпсіздік ережесі:

Балалар сырғып кетпейтін аяқ киіммен қатысуы керек

Тәрбиеші көмектесіп тұрады (иілгенде құлап қалмауы үшін)

Ат ретінде қолданылған құрал қауіпсіз әрі жеңіл болуы тиіс

 Қорытынды:

Жеңімпаздарға медальша, тәтті сыйлық, мақтау сөздер беріледі

Барлық балаға ұлттық ойынның мәнін түсіндіру:

«Ертеде батырлар атпен шауып келе жатып жерден теңге ілетін. Бұл олардың ептілігін көрсеткен.»

Сендерде епті болыңдар балалар. Сауболыңдар!