«Ұлыстың ұлы күні - әз Наурыз!»

26.03.2025

«Ұлыстың ұлы күні - әз Наурыз!»

 

Мақсаты: Балаларға Ұлыстың ұлы күні туралы мағлұмат беру. Қазақ халқының салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын балалардың санасына сіңіріп, ұлттық қасиеттерге баулу. Ұлттық дәстүрлерге құрметпен қарауға тәрбиелеу. Имандылық, инабаттылық, ізеттілік қасиеттерін қалыптастыру.

Жүргізуші:

Тыңдаңыздар, тыңдаңыздар! 
Босқа қарап тұрмаңыздар. 
Наурыз тойы басталды. 
Көргендер де армандар, 
Көрмегендер де армандар, 
Қызықтан тыс қалмаңдар!

Армысыздар құрметті қонақтар. Ұлыс күндеріңіз құтты болсын! Біздің ауылда бүгін үлкен той болайын деп жатыр.

Наурыз тойы болады. Қонақ шақыр,ат шаптыр.

(Атпен бала шауып, залдан шығады).

Жүргізуші: Наурыз - бақыт пен шаттық мерекесі.
Наурыз – көктем мерекесі. Ендеше Көктем туралы ән шырқайық.
Ән: «Наурыз мерекем»

Залға әже кіреді.

Әже: Сәлеметсіздер ме, балалар! Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесі құтты болсын!

Салт дәстүрін сыйлайық,

Наурыз келсе, құт келгені халайық,

Шашу шашып, ел боп қарсы алайық!

Шашу .

Жүргізуші: Сәлеметсіз бе!Рахмет Сізге! Біздің тойымызда қонақ болыңыз.Төрлетіңіз. Балаларымыздың тақпақтарын тыңдаңыз.

Санжар: Уа, ағайын, халайық!
Мұнда назар салайық!!
Мерекесі халықтың
Наурыз тойын бастайық!

Көркем: Наурыз тойым, наурыз тойым.
Құтты болсын халайық!

Қане достар, қане достар,

Шырқап әнге салайық!

Аймерей: Елім менен жеріме

Ырысын шашқан Наурыз.

Күлімдеген көктемге

Шуағын шашқан Наурыз.

Жеті түрлі дән салып

Дәм татқызған Наурыз.

Жақсылық тілеп халыққа

Молшылық әкелсін Наурыз!

Ән:«Қасиетті домбара» .

Тәрбиеші:

Балалар, қазақ халқының әртүрлі дәстүрлері бар, бұл халықтық мерекенің үлкен мәні бар. Біз бүгін сол дәстүрлердің бірі «Тұсау кесу» дәстүрімен танысамыз. Тұсау кесу рәсімі сәбиді қаз тұрғаннан кейін, жылдам жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ырым. Тұсауды көбіне тез, шапшаң жүретін үлкен кісіге кестіреді. Ол үшін алдын ала жіп дайындалады. Тұсау кесудің жібін дайындаудың бірнеше түрі бар.

Олар:

• Көбейіп көгере берсін деп шөптен есіп жасаған;
• Бай болсын деп малдың тоқ ішегіннен де жасаған;
• Адал болсын деп ала жіпті есіп жасаған.

Қаз-қаз балам, қаз балам,
Қадам бассаң мәз болам.
Күрмеуіңді шешейін,
Тұсауынды кесейін, — деп баланың тұсауын кеседі.

Қаз-қаз басқанына қуанып шашу шашылады, отырған балалар шашу жинайды.

Жүргізуші: Рахмет Сізге! «Тойдың көркі-ән», дейді халқымыз. Ендеше ән шырқайық.

«Айтыс» (Асан мен Азиза)

Жүргізуші: Әже, балаларға айтып беріңізші Наурыз мейрамы қалай өтеді?

Әже балаларға Наурыз мейрамы қалай өтетін жайлы айтып береді.

Көңілді әуенмен залға Алдар Көсе кіреді.

Алдар Көсе:

Мен Алдармын, Алдармын.

Сақалымды талдармын.

Сақал түгіл мұрт да жоқ,

Шайтанды да алдадым.

Сусыз жерде өсемін,

Сондықтан да Көсемін.

Сіздердің ауылдарыңызда той болып жатыр деп естегесін келдім.

Жүргізуші: Сәлеметсіз бе, Алдар Көсе. Ұлыстың ұлы күні құтты болсын! Төрлетіңіз, қонақ болыңыз.

Алдар Көсе: Рахмет! Әрине қаламын. Той болғасын көңіл көтереміз. Қазір мен балалармен ойын ойнаймын. Ойын «Арқан тартыс» деп аталады.

Алдар Көсе ойын шартын түсіңдіреді.

«Арқан тартыс» ойыны.

Музыка әуенімен Бай кіреді.

Бай: Ассалаумағалейкүм!

Алдар көсе: Умағалейкүм ассалам! Қош келдіңіз байеке. Бүгін ауылда үлкен той болып жатыр.

Бай: қандай той? Қандай мереке? Мен ештене білмеймін.

Алдар көсе: Ұят емес пе, байеке. Балалар, бүгін қандай мерекені тойлап жатырмыз?

Балалар: Наурыз мерекесін.

Алдар көсе:Көрдің бе,бүгін қандай ұлы мереке. Қазақ салт дәстүрі бойынша қонақ шақыру керек.

Бай: иә, иә! Бәрін де қонаққа шақырар едім, бірақ та сіздерге беретін ештенем де жоқ. Өзіміз де бір неше күн аш отырмыз. (қарнын сипайды)

Алдар Көсе: Байеке,ұайымдамаңыз, менде бір сиқырлы қасығым бар, ешқандай да азық түлік керек емес, өзі бәрін пісіреді.

Бай: ал қайда сенде ол қасық, көрсетші? Шынымен де сиқырлы ма? Бауырсақты да өзі пісіреді ме?

Алдар көсе: Иә, бауырсақты да пісіреді. Тек ғана қазанда суды араластырып тұрғанда, сиқырлы сөздерді айту керек.

Бай: Қане маған көрсетші, сенбей тұрмын.

Алдар Көсе: Олай болса, қазанды сумен әкел.

Бай:Бәйбеше, қазан әкел.

Байдың әйелі қазан әкеледі.

Алдар: қасық, қасық сен айнал, бауырсақты пісіріп бер.

Жүргізуші: бауырсағымыз піскенше, бір жақсы тақпақтарды тамашалайық.
Айсұлтан: Ақ қар кетіп қыс өтіп,

Шырайлы шуақ жаз жетіп.

Шаруаның ұлы кенелген

Күн мейрамы ежелден

Құтты болсын Наурыз!

Аймира: Жыл басы-Наурыз мереке

Ақ нұрға әлем боянды.

Наурыз тойы береке

Тіршілік жаңа оянды.

Мағжан:Наурыз айы келгенде

Күн шуағы шашылып.

Жылғалардан су ағып

Ақ әжелер құлпырып.

Наурыз көже пісіріп,

Қонақтарға тартамыз.

Жүргізуші: Бүгін біздің ауылда

Осыншама жақсылық
Алып келген Наурызым
Төрлет бізге нұр беріп,
Шуақ шашып ақ жүзің!
Бай мен Бәйбешесі тақпақтарды тыңдап, отырғанда Алдар Көсе өз сөмкесінен бауырсақты алып, қазанға салады.

Тақпақтар аяқталғанда Алдар Көсе бауырсақтың дәмін көреді.

Алдар Көсе: Мммм, қандай дәмді бауырсақтар.

Бай сенбей, қазанға жүгіріп: Алдар Көсе, маған да берші. Шынымен де, дәмді. Ал сенің қасығын тағы не істей алады?

Алдар Көсе: Енді бауырсақ болғасын, шай жасайық.Бірақ та ол үшін бізге шай керек, сүт, қант керек.

Бай: Байбеше шай, сүт, қант әкел.

Бәйбеше шай мен сүт әкеледі.

Алдар Көсе: қасық, қасық сен айнал, бізге шай дайында.

Қане әже, қасықты айналдырып, тұра тұрыңдар, ал біз ортаға Құрманғазының «Адай» күйін орындауға Әйгерімді шақырамыз.

Күй: «Адай»

Алдар Көсе: қараңызшы, байеке, шайымыз да дайын болды.

Байеке : кане, кане көрейін. (бай шайдың дәмін көреді). Шынымен де дәмді шай. Ал Алдар Көсе, сенің қасығын тағы не істей алады?

Алдар Көсе: Бәрін, бәрін істей алады. Құрт көже, айран, қуырдақ, ет нанын да дайындап береді.

Бай: шынымен де сенің қасығын ет нанын да дайындап береді ме?

Алдар Көсе: Иә, иә, айттым ғой бәрін де. Бірақ ол үшін ет, ұн керек.

Бай: Бәйбеше , ет, ұн әкел.

Байдың әйелі ет пен ұнды әкеледі.

Алдар Көсе:Қасық, қасық айналдыр, ет нанын пісір.

Жүргізуші: Ендеше, ет нанымыз дайын болғанша, бір әсем ән тамашалайық.

«Асық қызығы» әні.

Бай: Алдар Көсе, ет наны дайын ба?

Алдар Көсе: Ол не дегеніңіз? Байеке, білесіз ғой ет наны біраз піседі. Қасық, қасық айналдыр, ет нанын пісір. Ет нанымыз дайын болғанша, балалармен тағы бір ұлттық ойын ойнайық.

«Тақия тастамақ» ойыны. (Қара жорға әні)

Бай: Алдар Көсе, ет наны дайын ба?

Алдар Көсе: Байеке, не болды? Бүгін мереке емес пе, ал сен тек қана қазанға қарай бересің? Одан да балалармен бір би билейік.

Бай: Жарайды, билесек билейік

Би:«Бәйге» (Ұлдар)

Бай: Алдар Көсе, дайын ба?

Алдар Көсе: Міне, енді дайын болды.

Бай: ммм, қандай дәмді ет нанын шықты. Сенің сиқырлы қасығын шынымен де дәмді тағамдарды дайындайды екен. Маған сыйлашы оны.

Алдар Көсе: Жоқ, бай-еке қойыңыз, өзіме керек.

Бай: Онда сат.

Алдар Көсе: ойланып, көрейін. (ойланып, тұрады.) Жақсы, сатсам сатайын. Қанша алтын бересін?

Бай: 3 қапшық алтын беремін.

Алдар Көсе: келестік.

Бай қасығын алып, мәз болып, қасықты жалап, Бәйбешесімен кетеді.

Алдар Көсе:

Мен Алдармын, Алдармын.

Сақалымды талдармын.

Сақал түгіл мұрт да жоқ,

Байды да алдадым.

Музыка әуенімен залға Қыдыр Ата кіреді.

Қыдыр Ата: Сәлеметсіздер ме, балалар, қонақтар! Ұлыстың ұлы күні құтты болсын! Елімізге тыныштық, бақ, береке әкелсін.

Жүргізуші: Сәлеметсіз бе ,Қыдыр Ата. Жоғарға төрлетіңіз.

Қыдыр Ата:

Ұлысың оң болсын,

Ақ мол болсын,

Қайда барсаң да жол болсын!

Ұлыс бақты болсын

Төрт түлік ақты болсын!

Ұлыс береке берсін,

Бәле- жала жерге енсін!

Ұлы халқым тоқ болсын,

Көйлектерін көк болсын!

Қайғы уайым жоқ болсын

Қуаныштарын көп болсын!

Келген Наурыз құт болсын!

Әумин.

Жүргізуші: Үлкен рахмет Сізге Қыдыр Ата!

Қыдыр Ата: Мен енді кетейін. Мені басқа да ауылда күтіп жүр. Сау болыңдар!

Бәрі: Сау болыңыз!

Жүргізуші: Осымен біздің ауылдағы тойымыз аяқталады. Ұлыстың ұлы күні - Наурыз мерекесі құтты болсын! Баршаңызға тілейтінім зор денсаулық, ашық аспан! Тойымызды бір жақсы әнмен аяқтайық.

Ән: «Үкілі кәмшат» (Диана)